Được sự nhất trí của UBND huyện Xuân Trường, sự chỉ đạo của BCH Đảng Bộ. Sáng ngày 01/5/2023 (Tức ngày 12/3/Quý Mão) UBND xã Xuân Châu, Ban quản lý di tích lịch sử văn hóa, ban khánh tiết Đền Hạc Châu tổ chức lễ hội kỷ niệm 427 năm ngày thành lập làng Hạc Châu nay là xã Xuân Châu 12 tháng 3 năm Bính Thân 1596 - 12 tháng 3 năm Quý Mão 2023, theo nghi thức cổ truyền và văn hóa dân tộc.

Về dự lễ hội có Ông Vũ Văn Vinh - Phó trưởng  Phòng Văn hóa thông tin huyện, Ông Phạm Văn Thành - Giám đốc Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao huyện Xuân Trường; Ông Nguyễn Duy Khánh - Bí thư BCH đảng bộ, Chủ tịch HĐND xã, Ông Nguyễn Thanh Mạc - Phó BT TT Đảng ủy, Ông Nguyễn Xuân Thành - Phó bí thư BCH Đảng bộ, Chủ tịch UBND xã - Trưởng BTC Lễ Hội, cùng các vị đại biểu trong Ban chấp hành Đảng bộ, TT HĐND, UBND, UB MTTQ, Trưởng các ban ngành đoàn thể, các đại biểu nguyên là lãnh đạo địa phương qua các thời kỳ xã Xuân Châu, các vị đại biểu đại diện các nhà trường, trạm y tế, các vị đại biểu là Bí thư chi bộ, Trưởng xóm , Trưởng ban công tác mặt trận; Các vị đại biểu Đại diện lãnh đạo Các công ty doanh nghiệp, tổ chức kinh doanh đóng trên địa bàn xã nhà; Các vị đại biểu chức sắc tôn giáo, Các vị đại biểu đại diện các dòng họ; trong ban quản lý di tích lịch sử đền Thành hoàng làng. Những Người con quê hương Xuân Châu đang sinh sống, học tập, làm việc trên mọi miền của đất nước; Về dự lễ hội hôm nay còn có toàn thể bà con nhân dân xã nhà cùng quý khách thập phương đã có mặt đông đủ tham dự khai mạc lễ hội năm 2023.

Ông Nguyễn Xuân Thành - Phó bí thư BCH Đảng bộ, Chủ tịch UBND xã - Trưởng BTC Lễ hội khai mạc Lễ hội

Theo sử sách lưu truyền Đức Thành hoàng làng Hạc Châu - Ngài Nguyễn Văn Ích, sinh năm Ất tỵ 1545 tại xã Bố vệ, tổng Thọ Hạc, huyện Đông Sơn, phủ Thiệu Thiên, trấn Thanh Hoa (nay là phường Đông Vệ, thành phố Thanh Hóa). Ngài xuất thân từ một gia đình nghèo, cha mất sớm, cùng mẹ mưu sinh bằng nghề chài lưới. Trong những năm đầu thế kỷ 16 (1527) triều đại nhà Lê suy yếu, Mạc Đăng Dung đã cướp ngôi nắm quyền cai trị, đất nước ta lâm vào cảnh loạn ly, các triều thần nhà Lê luôn tìm cách "Bài Mạc Phò Lê" nổi loạn chống đối lại Mạc Đăng Dung, khiến cuộc sống muôn dân trở lên cùng cực. Trôi dạt cùng mẹ làm nghề chài lưới trên lưu vực sông Hồng, ngài Nguyễn Văn Ích đã đến vùng đất tả ngạn sông Hồng huyện Vũ Tiên, tỉnh Nam Định (Nay là đất thuộc xã Vũ Thuận, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình) để làm nơi cư trú. Sau khi mẹ qua đời (mộ an táng tại xứ Ngai Đồng - Thái Hạc - Thái Bình), ngài đã trở về Thanh Hóa và tình nguyện nhập đội quân phò Lê diệt Mạc. Trong 30 năm chinh chiến, một lòng một dạ phò Lê, Ngài đã rạng rỡ với những chiến công oanh liệt.

Từ năm 1566 đến 1596 với 2 triều Vua Lê: Lê Anh Tông (1566 đến 1572) và Lê Thế Tông (1573 đến 1596) ngài đều được nhà vua phong các tước vị cao quý:

- Năm Bính Dần 1566: ngài được phong "Tả hiệu điện - an liệm hầu"

- Năm Tân Mùi 1571: được phong " Thự vệ sự - an niệm hầu"

- Năm Nhâm Thân 1572: được phong " Tham đốc liệm quận công"

- Năm Tân Tỵ 1581: được phong " Đề đốc Niệm quận công"

- Năm Nhâm Thìn 1592: được phong "Tây đô đốc, phù tả đô đốc thiếu bảo Bình Quận Công"

- Năm Ất mùi 1595 được phong "Kiệt tiết tuyên lực công thần, đặc tiến phục quốc, Thiếu bảo bình quận công"

Khi nhà Mạc đã tan rã, non sông đất nước thanh bình, năm 1596 ngài đã được nhà Vua cho về tĩnh dưỡng tuổi già, được ban cấp 300 mẫu lộc điền tại nơi an tịnh của mẫu thân. Ngài đã cắm mốc lập làng lấy tên là làng Hạc Châu thuộc Tổng đội trạch huyện Vũ Tiên tỉnh Nam Định, nay là xã Vũ Thuận huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình.

Thấy bên hữu ngạn sông Hồng - đối diện làng Hạc Châu lúc đó, có bãi sa bồi rộng lớn (khoảng trên 1000 mẫu), lại nghĩ đến tương lai con cháu mai sau, ngài đã thỉnh xin nhà Vua trưng bãi sa bồi ấy.

Được nhà Vua ân chuẩn, ngài đã cắm mốc cho tân ấp Hạc Châu, thượng từ Mom Rô giáp làng Hành Thiện, hạ giáp Lịch Bài. Tân ấp đó nay là xã Xuân Châu huyện Xuân Trường tỉnh Nam Định.

Như vậy làng Hạc Châu có 2 miền đất ở cả 2 bên tả ngạn và hữu ngạn sông Hồng, do Ngài Nguyễn Văn Ích lập nên. Đến năm Canh Dần 1890 đời vua Thành Thái nhà Nguyễn, tỉnh Nam Định được chia thành 2 tỉnh : tả ngạn là Thái Bình, hữu ngạn là Nam Định và làng Hạc Châu cũng được chia làm 2:

1. Tả ngạn là làng Thái Hạc, Tổng đội trạch huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình

2. Hữu ngạn là làng Hạc Châu huyện Xuân Trường tỉnh Nam Định

Ngài Nguyễn Văn Ích tạ thế ngày 08/11 năm Mậu Tuất 1598, mộ táng tại xứ Ngai đồng làng Thái Hạc huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình.

Sau khi Ngài qua đời, nhà Vua đã xét thấy công lao mà truy phong thần sắc: "Phụng sự thần vũ uy linh, Uyên tặng đoan túc, dực bảo trung hưng, Đặc tiết phục quốc thượng tướng quân, Tây đô đốc thiếu bảo bình quận công tiết kinh ban cấp"

Nhà Vua còn chuẩn y cho làng Hạc Châu lập đền thờ ngài Nguyễn Văn Ích là Thành Hoàng làng và ban tặng một số kỷ vật quý giá để tế thờ:

- Một kiệu bát cống

- Một hương án gian

- Một đôi hạc thờ

- Một bộ bát biểu

- Một bức đại tự: " Thượng thánh cung vạn tuế"

Đền Thành Hoàng làng Hạc Châu hiện nay còn lưu giữ 34 sắc phong của triều đại nhà Nguyễn.

Theo sử sách lưu truyền thì đền thờ Thành Hoàng xã Xuân Châu được xây dựng từ năm Kỷ Hợi 1599 tới nay đã 424 năm.

Đền  còn thờ 3 vị thiên thần là: Đông Hải Đại Vương, Tây hải đại vương, Nam hải đại vương.

Bên cạnh việc thờ vị Thành Hoàng làng - Ngài Nguyễn Văn Ích, đền còn thờ các hậu duệ của ngài là:

- Con trai: Nguyễn Văn Tinh thừa quận công

- Cháu nội: Nguyễn Văn Huyên hoành quận công

- Chắt nội: Nguyễn Văn Linh tả đô đốc chiêu nghĩa hầu

Căn cứ các tài liệu trong tập sắc phong thì vị Thành Hoàng làng Hạc Châu Nguyễn văn Ích được thờ tại đền Hạc Châu là vị công thần của thời Lê trung hưng. 

Đã bao đời nay, đền Thành Hoàng làng Hạc Châu đã trở thành nơi linh thiêng, nơi nhân dân Xuân Châu thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần đã có công bảo vệ đất nước, tạo lập làng xã, phù giúp che trở cho mọi người trong mỗi bước đường xây dựng cuộc sống, xây dựng quê hương, để hôm nay dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, hạnh phúc ấm no đang ngập tràn khắp mọi nhà, mọi thôn, mọi xóm, mọi dòng họ, mọi gia đình.

Trong những năm kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Đền làng là nơi đã diễn ra những cuộc mít tinh, những cuộc tiễn đưa thanh niên trai tráng trong làng lên đường nhập ngũ đánh quân xâm lược, bảo vệ non sông đất nước, bảo vệ quê hương. Đền còn là nơi mở các lớp học văn hóa cho con em, là nơi tuổi trẻ các thế hệ khắc sâu ký ức, gửi gắm lòng tin, dù ở đâu cũng hướng về nguồn cội.

"Dù ai sinh sống nơi đâu

Trong lòng tâm niệm nhớ câu cội nguồn"

Từ năm 1965 đến 2005, Đền còn là trụ sở làm việc của Đảng ủy và UBND xã Xuân Châu, mọi biến cố của làng xã đều được che trở bởi mái đền làng, nơi có các vị thần làng phù độ.

Đền Thành Hoàng làng Hạc Châu đã được UBND tỉnh Nam Định quyết định công nhận xếp hạng di tích lịch sử văn hóa số 2038/ QĐ- UBND ngày 06/02/2007.

Phát huy truyền thống quê hương anh hùng, Đảng bộ và nhân dân Xuân Châu ngày nay đang tiến hành sự nghiệp CNH-HĐH và xây dựng Nông thôn mới vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh.

Thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng Nông thôn mới: Năm 2017 cán bộ và nhân dân xã Xuân Châu phấn đấu xã đạt chuẩn Nông thôn mới vào năm 2017.

Năm 2021 xã nhà về đích Nông thôn mới nâng cao và đang từng bước xây dựng khu dân cư Nông thôn mới kiểu mẫu phấn đấu hoàn thành 100% khu dân cư NTM kiểu mẫu trong năm 2024, xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu năm 2025.

Hiện nay đảng bộ và nhân dân xã nhà đang ra sức phấn đấu thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng, tăng cường đoàn kết thống nhất huy động sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành và các thành phần kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng, chất lượng gắn phát triển kinh tế với phát triên văn hóa, bảo vệ môi trường, phát huy dân chủ, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của nhân dân, củng cố quốc phòng an ninh thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ quân sự quốc phòng của địa  phương, tăng cường công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền và hoạt động của MTTQ, các đoàn thể chính trị xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nông thôn.

Tự hào và tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi của sự nghiệp đổi mới, xây dựng đất nước mỗi cán bộ đảng viên và từng người dân ra sức thi đua tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất cách mạng, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh không ngừng nâng cao trình độ, chính trị, văn hóa, chuyên môn nghiệp vụ tăng cường đoàn kết, phát huy những thành tích và ưu điểm, khắc phục những tồn tại quyết tâm hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ xã nhà. Xây dựng quê hương Xuân Châu ngày càng giàu đẹp, văn minh xứng danh là quê hương anh hùng.

Hôm nay, ngày 01 tháng 5 năm 2023 tức ngày 12/3/Quý Mão, nhân dân xã Xuân Châu tổ chức lễ hội kỷ niệm 427 năm ngày thành lập làng, để cẩn bái trước Anh linh đức Thành Hoàng làng Nguyễn Văn Ích cùng các vị thần làng người đã có công dẹp loạn giúp nước và tạo lập lên làng xã Xuân Châu ngày nay. Được các quý khách thập phương cùng nhân dân Xuân Châu xa gần hội tụ vui vầy, để tỏ lòng thành kính và cầu chúc phúc chung ngày một hưng vượng.

ông Nguyễn Xuân Thành - Phó bí thư BCH Đảng bộ, chủ tịch UBND xã, trưởng ban tổ chức lễ hội, Ông Nguyễn Thanh Cải - Phó ban quản lý di tích lịch sử văn hóa đền Hạc Châu, phó ban tổ chức lễ hội nổi lên 3 hồi trống, chiêng chính thức khai mạc lễ hội kỷ niệm 427 năm ngày thành lập làng Hạc Châu nay là xã Xuân Châu huyện Xuân Trường tỉnh Nam Định.

Các đại biểu lãnh đạo Phòng Văn hóa thông tin huyện, lãnh đạo Trung tâm VH-TT&TT huyện Xuân Trường, các vị đại biểu TM Ban chấp hành Đảng bộ, TT HĐND, UBND, UB MTTQ, Trưởng các tổ chức ban ngành đoàn thể xã Xuân Châu vào làm lễ dâng hương tưởng nhớ Đức thành hoàng làng và các vị thần.

Sau chương trình dâng hương của các đại diện các dòng họ, các công ty, doanh nghiệp đóng trên địa bàn là nghi thức rước kiệu, rước bằng di tích lịch sử văn hóa 03 vòng quanh hồ. Một số hình ảnh nghi thức rước kiệu, rước bằng di tích lịch sử văn hóa và văn nghệ chào mừng khai mạc Lễ hội:

Thực hiện: Nguyễn Xuân Phú - Công chức VH-TT&TT xã